عضو هیئت علمی دانشگاه علوم اسلامی رضوی با اشاره به مبانی دینی، تاریخی و تحلیلی مفهوم مقاومت، این مفهوم را فراتر از یک شعار سیاسی دانست که ریشه در عقلانیت اقتصادی، عدالت‌محوری و تجربه تاریخی ملت‌ها دارد.
۱۴۰۴-۰۸-۲۴
اقتصاد مقاومت و مسئولیت حاکمیت در تضمین معیشت مردم
به گزارش روابط عمومی دانشگاه علوم اسلامی رضوی، دکتر مرتضی مرتضوی کاخهکی، مدیر گروه اقتصاد دانشگاه رضوی در آغاز جلسه با استناد به فرازی از دعای ۴۹ صحیفه سجادیه گفت: امام سجاد علیه‌السلام در دعای مرزداران، پیش از هر چیز بر حمایت مادی، تأمین آذوقه و استحکام پشتوانه اقتصادی و اجتماعی مرزبانان تأکید می‌کنند؛ این نگاه نشان می‌دهد که حتی در متن دعاهای معصومین، مسئله حمایت مالی و معیشتی، رکن اصلی پایداری مقاومت معرفی شده است.
وی افزود: از منظر لغوی نیز واژه «مقاومت» در باب مفاعله به معنای مشارکت مستمر برای تحقق یک حقیقت در مدار عدالت است و همین ریشه‌شناسی، نسبت ذاتی مقاومت با اقتصاد را آشکار می‌کند. وقتی از فعلیت‌بخشی به حقیقت عدالت سخن می‌گوییم، این مسیر بدون هزینه نیست و بخشی از این هزینه‌ها، ضرورتاً اقتصادی است.
مقاومت هزینه دارد، اما هزینه تسلیم بسیار بیشتر است
مدیر گروه اقتصاد دانشگاه رضوی با اشاره به مباحث نظری اقتصاد گفت: هیچ تصمیم اقتصادی بدون محاسبه هزینه و فایده قابل ارزیابی نیست. مقاومت نیز از این قاعده مستثنا نیست؛ اما نکته اینجاست که هزینه‌های مقاومت، هرچند قابل توجه، در مقایسه با هزینه‌های تسلیم‌شدن به سلطه ظالمانه، بسیار کمتر است.
وی با اشاره به تحولات منطقه گفت: نمونه‌های معاصر در کشورهای عربی به‌روشنی نشان می‌دهد که کنار گذاشتن مقاومت، چگونه ساختار سیاسی، اقتصادی و امنیتی ملت‌ها را فرو می‌ریزد. هزینه‌های تسلیم، هم طولانی‌مدت و هم غیرقابل جبران است.
دکتر مرتضوی با اشاره به نمونه تاریخی ملی شدن صنعت نفت در ایران بیان داشت: پیش از ملی شدن، سهم ایران از نفت، ناچیز و وابسته‌محور بود؛ اما مقاومت ملت ایران در برابر استعمار، ساختار درآمدی کشور را متحول کرد. هرچند با تحریم‌ها و کاهش فروش روبه‌رو شدیم، اما جهش قیمت نفت—اعم از شوک چهاربرابری اول و افزایش چندمرحله‌ای بعدی—نشان داد که مقاومت، نه‌تنها هزینه کمتری دارد، بلکه منافع بلندمدت بیشتری را نصیب ملت می‌کند.
وی افزود: این قاعده درباره کشورهای محور مقاومت نیز صادق است؛ از لبنان تا عراق و یمن، عمده اختلافات با دشمنان، بر سر منابع عظیم نفت و گاز است؛ منابعی که اگر بدون مقاومت رها شوند، به تاراج می‌روند.
سرمایه اجتماعی؛ ستون فقرات مقاومت اقتصادی
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم اسلامی رضوی در ادامه با اشاره به محدودیت‌های تحریمی گفت: وقتی ابزارهای اقتصادی مانند سرمایه و تجارت خارجی محدود می‌شود، تنها راه افزایش قدرت تولید، اتکا به سرمایه انسانی و اجتماعی است. همین سرمایه اجتماعی بود که در شعب ابی‌طالب و جنگ احزاب، جامعه پیامبر را حفظ کرد.
وی افزود: اعتماد عمومی، محور تداوم مقاومت است. اگر مردم به حاکمیت اعتماد نداشته باشند، هیچ سیاست اقتصادی به ثمر نمی‌نشیند. کوچک‌ترین شوک به معیشت مردم، کوچک‌ترین بی‌ثباتی در قیمت‌ها و کوچک‌ترین تزلزل در سیاست‌های حمایتی، مستقیماً سرمایه اجتماعی را تضعیف می‌کند.
سیاست‌هایی که اعتماد را فرسوده می‌کند، ضد مقاومت است
وی با اشاره به سیاست‌های اقتصادی در سال‌های اخیر گفت: هر سیاستی که به شوک معیشتی برای مردم منجر شود، برخلاف منطق مقاومت است. نمی‌توان در شرایط جنگ اقتصادی، با نسخه‌های شوک‌درمانی و رهاسازی قیمت‌ها کشور را اداره کرد.
او به‌صورت خاص به دوره دفاع مقدس اشاره کرد و گفت: در سال‌های جنگ، مرحوم عالی‌نسب و مجموعه دولت تأکید داشتند که پشت جبهه باید کاملاً تأمین باشد؛ فردی که در خط مقدم است، نباید ذهنش درگیر نان و معیشت خانواده‌اش باشد. این سیاست، یکی از عوامل پیروزی ملت ایران بود.
تضمین معیشت، وظیفه‌ای الهی و شرط بقا
دکتر مرتضی مرتضوی کاخکی در بخش پایانی بار دیگر به فرازهای دعای امام سجاد علیه‌السلام اشاره کرد: امام در ادامه دعا، از خداوند می‌خواهند که آذوقه مرزداران را پی‌درپی تأمین کند و زندگی آنان را در حد کفایت تضمین سازد. این آموزه، یک مبنای الهی برای سیاستگذاری اقتصادی است. هر سیاستی که آرامش معیشتیِ مدافعان جامعه را بر هم بزند، اساساً خلاف سنت اهل‌بیت است.
وی تاکید کرد: امروز نیز در یک جنگ وجودی هستیم. اگر معیشت مردم تضعیف شود، مقاومت تضعیف می‌شود؛ و اگر مقاومت تضعیف شود، حاکمیت دچار خلأ می‌شود. بنابراین تضمین معیشت مردم، فقط یک وظیفه اقتصادی نیست؛ یک ضرورت امنیت ملی و یک فریضه دینی است.
مدیر گروه رشته اقتصاد دانشگاه رضوی در پایان ابراز امیدواری کرد: با درس‌آموزی از دو تجربه بزرگ تاریخی—ملی شدن صنعت نفت و دوران دفاع مقدس—و با اتخاذ سیاست‌های اقتصادی عادلانه، می‌توان از این مرحله نیز سربلند عبور کرد.