فقه مضاف، ظرفیت‌ها و چالش‌ها با محوریت فقه زیارت برگزار شد

به گزارش روابط عمومی دانشگاه علوم اسلامی رضوی، نشست علمی فقه مضاف، ظرفیت‌ها و چالش‌ها (آسیب‌ها) با محوریت فقه زیارت با ارائه آیت الله علیدوست و حضور اعضای هیئت علمی دانشگاه علوم اسلامی رضوی برگزار شد.

تعریف و ضرورت و ظرفیت فقه مضاف

در این جلسه ابتدا آیت الله علیدوست به تعریف و ضرورت و ظرفیت فقه مضاف پرداخت و گفت: نفس فقه‌های مضاف ظرفیت است و لازم نیست چراغ قوه برداریم و در این نهاد ظرفیت پیدا کنیم.

وی افزود: فقه مضاف به رسمیت شناختن تمحض و تمرکز است با این توضیح که در ارتباط با هر علمی سه نوع برخورد وجود دارد.

وی ادامه داد: نخست آنکه ارتباط ما با دانش گاهی در حد اطلاع است مثلاً فقیهی اطلاعاتی از حقوق یا نحو و غیره داشته باشد.

آیت الله علیدوست در بیان مورد دوم گفت: گاهی اوقات مرحله تخصص است و شخص صاحب نظر است. اما مرحله سوم مرحله تمحض و تمرکز، که ممکن است تمحض بر یک مسأله مثل ارث زن از عقار باشد.

وی افزود: نیاز امروز ما با تمحض حل می‌شود نه تخصص! بنابراین فقه مضاف به رسمیت شناختن تمحض و تمرکز است که هر روز هم دامنه آن با پیشرفت علوم گسترده، و ضرورت پرداختن به آن هم بیشتر می‌شود.

آسیب های فقه مضاف

در ادامه جلسه آیت الله علیدوست به بیان چالش ها و آسیب شناسی فقه مضاف پرداخت و گفت: اولین مشکل و آسیب همان چیزی است که در دانش های دیگر که تخصصی شده گفته می‌شود مثلاً در علم پزشکی متخصص چشم چپ و راست جداست!

وی افزود: این تخصص خیلی خوب است اما مشکل این است که سبب تجزیه کار می‌شود؛ مثلاً پزشک دارو می دهد که مریض درمان شود اما به جای دیگر ضرر می رساند همین مشکل در فقه هم وجود دارد مثلاً کسی بخواهد در نظام اموال کار کند.

وی ادامه داد: در پزشکی برای جلوگیری از بروز مشکل، تیم پزشکی تشکیل می دهند بر این اساس کسانی که می خواهند فقه مضاف کار کنند باید اطلاعات خودشان را از ابواب دیگر بگیرند.

آیت الله علیدوست در بیان دوّمین آسیب گفت: فقه مضاف نباید بار اضافه بر دوش فقه بگذارد. مثل فقه عمران، چراکه این مباحث سبب می‌شود خرابکاری ها به حساب فقه گذاشته شود.

وی سومین مورد را ادامه مورد دوّم دانست و گفت: عناوین انتزاعی بدون ویژگی درست می شود گاهی ممکن است فقه مضاف به ساحتی برود که به آن مربوط است اما حرف جدید ندارد مانند فقه سینما و پوشاندن بدن و غیره که همان کلیات است.

آیت الله علیدوست در بیان چهارمین آسیب گفت: ورود غیر کارشناسانه به موضوع یک آسیب است در فقه های عام مثلعبادات و معاملات ساده است مثلاً در کتاب الصوم می خواهد ببیند آمپول موجب بطلان روزه می‌شود؟ این با یک بررسی ساده نتیجه می دهد اما اگر کسی بخواهد فقه بورس بگوید کارش خیلی سخت می شود چه اصراری است که کار بر عهده کارشناس مثلاً بورس نباشد. از این رو نیاز به فقه چند ضلعی داریم.

وی پنجمین آسیب را حاصل مناسب نداشتن دانست و گفت: کسی در فقه الاقتصاد کار می کند و شرایط عوضین و غیره را در می‌آورد و کراهت را برداشت می کند آیا از فقیهی که در فقه الاقتصاد کار می‌کند این انتظار می رود؟ از فقه الاقتصاد یا فقه التربیت انتظار داریم سیستم درآورد.

وی ادامه داد: به عبارت دیگر در فقه مضاف باید خروجی گذاره ای باشد که دارای امتداد اجتماعی باشد برخی از دانش ها ابتر است و در اجتماع اثری ندارد. اگر کسی فقه هسته ای یا فقه هنر یا فقه القضاء را بحث می کند باید خروجی فقه القضاء پیشنهاد قانون باشد.

آیت الله علیدوست یکی دیگر از آسیب ها را طرح موضوعات در حال تغییر دانست که بعداً معلوم شود که مسئله ناقص بیان شده مانند رمز ارزها یا شرکت های هرمی و موضوعاتی که روز به روز عوض می‌شوند.

وی در ادامه آسیب دیگر را ارائه بحث با تردید دانست و به 18 احتمال در اسکناس اشاره کرد و سپس به موضوع فقه زیارت پرداخت.

فقه زیارت

آیت الله علیدوست بیان داشت: هر چه در مورد گردشگری گفته شود در مورد زیارت هم وجود دارد البته با اضافات خود! امروز گردشگری ظرفیت بزرگی است که منافع سیاسی و اقتصادی و فرهنگی دارد.

وی افزود: مخاطب این بخش فقط حاکمیت نیست و بر روی دوش نهادهای مردمی و شبه مردمی است اما نکته قابل توجه آن است که نباید سیاسی و جناحی شود. اربعین ظرفیت بزرگی است اما نباید جناحی شود.

وی در پایان متدولوژی کار را استنباط احکام دانست و گفت: تمام آنچه که در استنباط احکام ضرورت دارد در اینجا هم لازم است با این تفاوت که در اینجا باید موضوعات کارشناسانه مورد بررسی قرار بگیرد.