نشست علمی آسیب شناسی فقه معاصر برگزار شد

به گزارش روابط عمومی دانشگاه علوم اسلامی رضوی، نشست علمی آسیب شناسی استنباط در مسائل نوپیدا با حضور آیت الله علیدوست و گروه فقه دانشگاه رضوی برگزار شد.

در ابتدای این نشست به جلسه پیش از این پیرامون ابزارهای استنباط در مسائل مستحدثه اشاره شد که از سه نوع مواجهه سخن به میان آمده و نخست آنجاست که اصلاً ابزار خاصی وجود ندارد و همان ابزاری که در دیگر فروعات است در اینجا هم وجود دارد.

مواجهه دوم آنکه در این حوزه نیاز به ابزار جدید وجود دارد و اصلاً برخی تعبیر اجتهاد در اجتهاد دارند بنابراین باید روش های حوزه را برای استنباط کنار گذاشته و به سراغ ابزار جدید برویم.

سومین مورد آنجاست که باید بر تراث موجود تکیه کرده و تن به برخی از مسائل بدهیم که در این باره به چهار نهاد 1. لزوم توسعه مسائل اصول فقه 2. نگاه سیستمی در مسائل مستحدث(مثلاً در مالکیت باید سیستم اقتصادی اسلام را فهمید)3. داشتن گفتمان این مباحث4. موضوع شناسی دقیق (درسهای دو ضلعی و سه ضلعی و حضور کارشناس در کنار فقیه)اشاره شد.

آسیب شناسی فقه معاصر

آیت الله علیدوست پس از اشاره به مباحث  نشست علمی قبل در دانشگاه علوم اسلامی رضوی به موضوع آسیب شناسی فقه معاصر پرداخت و گفت: واژه فقه معاصر دو کاربست مهم دارد: الف) فقه مسائل معاصر(اضاف) یعنی مسائلی که اصلش یا شکلش در معاصر مطرح شده است؛ ب) به نحو صفت و موصوف است یعنی فقاهت معاصر با نگاه اقتضائات زمان و مکان به مسأله می پردازد.

وی افزود: گرچه اکنون شکل اوّل رایج شده اما وجود هر دو لازم است به خصوص دومی، بنابراین ابتدا به بیان آسیب های مربوط به شکل اوّل می پردازیم.

آیت الله علیدوست بیان داشت: عدم وجود هر کدام از آن ابزار استنباط که اشاره شد، خود یک آسیب است مثلاً عدم توجّه به توسعه اصول فقه مانند اینکه کسی فقه سیاسی می گوید یکی از مسائل مهم جایگاه رای مردم است و این متوقف بر گستره شریعت که باید در اصول فقه بحث شود اما توجهی به توسعه اصول فقه ندارد.

وی افزود: نداشتن نگاه سیستمی و مجموعی هم یک آسیب است. و از سوی دیگر چسبیدن به موضوعات مبهم کنونی بدون توجه به تحول آن  در مسائل مستحدثه که دائماً در حال تغییر هستند مانند شرکت های هرمی، که این موضوعات غیر از مسائل مربوط به نماز مسافر و شبیه به آن است.

وی ادامه داد: اگر موضوع بروز باشد نباید عجله کرد ابتدا باید اجازه داد موضوع قرار پیدا کند و بعد اظهار نظر کرد.

آیت الله علیدوست گفت: رفت و برگشت های بی حاصل که در فقه کهن هم داریم یک آسیب است بدون موضوع شناسی و با بیان احتمالات نباید به سراغ حکم شرعی رفت.

وی نداشتن خروجی مناسب را نیز از شمار آسیب یادشده دانست و گفت از خروجی های فقه معاصر، فقه تربیت است گاهی از فقه، نظام تربیتی به دست می اید و گاهی بعد از چندین جلسه به نتیجه جزئی می رسید همه اینها محترم است اما خروجی مناسب نیست.

آیت  لله علیدوست در پایان گفت: این موارد آسیب های مربوط به شکل اوّل بود امّا آسیب های مربوط به شکل دوّم مهمترین آنها عدم رعایت هنجارهای فقهی است.

وی افزود: باید انضباط رعایت شود و نباید فقه روزنامه ای و عوام پسند باشد یعنی عدم رعایت هنجارهای شناخته شده در اجتهاد یک آسیب برای شکل دوم است.