توکل یعنی چه؟/عوامل رستگاری چیست؟

به گزارش روابط عمومی دانشگاه علوم اسلامی رضوی، حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر علی خیاط، رئیس دانشگاه رضوی در شرح دعای روز دهم ماه مبارک رمضان به تبین معارف دعا پرداخت که در ادامه ارائه می شود:

«اللَّهُمَّ اجْعَلْنِي فِيهِ مِنَ الْمُتَوَكِّلِينَ عَلَيْكَ، وَ اجْعَلْنِي فِيهِ مِنَ الْفَائِزِينَ لَدَيْكَ، وَ اجْعَلْنِي فِيهِ مِنَ الْمُقَرَّبِينَ إِلَيْكَ، بِإِحْسَانِكَ يَا غَايَةَ الطَّالِبِينَ»

در دعای امروز هم روزه دار از خداوند سه تقاضا را مطرح می کند که نخست

قرار گرفتن در حلقه متوکلین است خدایا مرا جزو متوکلین بر خودت قرار بده کسانی که بر تو توکل دارند.

توکل صفت برجسته ای است که اگر انسان به این جایگاه برسد باید شاکر پروردگار باشد وسرمنشا توکل، توحید است هرچه انسان در مقام معرفت الهی و خداشناسی شرایط بهتری داشته و درجه معرفتش بیشتر باشد توکلش بیشتر می شود که در قرآن زیاد بر ان تاکید شده است کسی که به این مقام برسد و توکل کند هیچ غمی نباید داشته باشد خداوند همه  کار او را بعهده می گیرد«  وَ مَنْ یتَوَکلْ عَلَی اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ»

توکل یعنی چه؟ توکل به این معناست که ما توجه داشته باشیم کارهایی که انجام می شود خواسته خداست از طریق اسباب و وسایل اما به خواست او صورت می پذیرد وهر آنچه که انجام نمی شود هم خواست اوست!

اگر ما واقعا ایمان داریم باید بدانیم که هرچه خدا برای ما رقم زده، همان بهترین است وقتی چنین اعتقادی در دل ما باشد معنی اش این است که ما توکل داریم یعنی توجه به این داریم که هیچ کار جز به اراده پرودگار انجام نمی شود و هر آنچه می شود نیز بهترین است.

یک چنین روحیه ای را انسان باید در زندگی داشته باشد که جزو متوکلین قرار بگیرد نه اینکه ما یک چیزی را در زندگی بخواهیم و بعد اصرار داریم همان بشود می گوئیم ما به خدا توکل کردیم که خواسته ما بشود خیر این معنایش توکل نیست این درواقع تعیین تکلیف برای خداست!

حقیقت توکل این است که ما بدانیم کارها به دست خداست و خدا از مادر به بنده اش مهربان تر است کاری که او درباره بنده اش مصلحت دید و انجام شد بهترین است اینطور اگر باشد این معنایش توکل است و وقتی چنین روحیه ای انسان پیدا می کند دیگر در زندگی از بسیاری از دلهره ها و مشکلات و امور نجات پیدا می کند چرا که می داند به هر حال مصلحتش همین است که اتفاق افتاده بنابراین بدان تن می دهد از این رو خیلی از نا آرامی ها و بی تابی ها را در زندگی تجربه نمی کند.

درخواست دوم این است که از خدا می خواهیم ما را جزو فائزین قرار بدهد این درخواست مترتب بر خواسته قبلی است یعنی وقتی جزو متوکلین شدیم این هم پیش می آید.

خدایا مرا از فائزین قرار بده! فائز از کلمه فوز و به معنای سعادت و رستگاری است از خدا می خواهیم ما را در رده کسانی قرار بدهد که سعادتمند هستند در قران کریم هم تاکید و در برخی آیات به عوامل آن اشاره شده است نظیر آیه«  وَ مَنْ يُطِعِ اللهَ وَ رَسُولَهُ وَ يَخْشَ اللهَ وَ يَتَّقْهِ فَأُولئِكَ هُمُ الْفائِزُونَ» که در اینجا چهار عامل بیان شده که اگر این موارد در زندگی پیاده شود جزو فائزین خواهیم بود.

نخست اینکه از خدا اطاعت کنیم اگر انسان مطیع خدا باشد هر آنچه او می خواهد را در پیش بگیرد به همان توکل نیز می رسد که بیان شد. دوم اطاعت از پیامبر مطرح می شود چرا که هرچه ایشان بیان می کند از طرف خداست« وَمَا یَنطِقُ عَنِ الْهَوَى‏ إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْىٌ یُوحَى»

سومین عامل خدا ترسی  است «و یخش الله»  انسان اگر واقعا خدا ترس باشد خشیت داشته و در مقابل عظمت و هیبت پروردگار خاضع و خاشع باشد تسلیم او خواهد بود معصیت نمی کند و کاری که بر خلاف اراده او انجام نمی دهد.

وچهارمین عامل قرار گرفتن در دسته فائزین، اهل تقوا بودن است که این تاکید بر مورد قبل است خشیت اگر باشد تقوا هم در پی آن خواهد بود  خدا را حاضر و ناظر در تمام مراحل زندگی خودش ببیند گرد معصیت نمی چرخد و در همان صراط  رضای پروردگار حرکت می کند و کسی که چنین باشد سعادت ابدی را ورستگاری را برای خودش رقم زده است.

در این دعا وقتی از خدا می خواهیم ما را از فائزین قرار بدهد درحقیقت می خواهیم ما اهل اطاعت از پروردگار باشیم نه معصیت! اهل اطاعت از رسول و خدا ترس و اهل تقوا  باشیم اینها اگر فراهم شد به درجه فوز می رسیم.

درخواست قرار گرفتن درحلقه مقربین به خدا سومین تقاضای روزه داران در دعای این روز است مقربین کسانی هستند که به خدا واقعا نزدیک شدند! این افراد چه کسانی هستند؟ کسانی که واقعا اهل توکل به خدا و تقوا و خداترس باشد کسی که اهل اطاعت از خدا و رسول باشد این مسیر را اگر طی کند طبیعتا به درجه قرب می رسد.

وقتی از خدا مقام قرب را می خواهیم باید بدانیم چگونه این حاصل می شود طبیعتا با غفلت و حرکت نکردن  و گام برنداشتن که انسان به خدا نزدیک نمی شود! اگر بناست قربی  حاصل شود انسان باید تقرب بجوید و این با عبادت و قیام و صیام وانجام عمل صالح و با تقوا و ترک  معصیت و اموری صورت می گیرد.

در آیه قران می فرماید اگر می خواهی به مقام محمود برسی باید اهل تهجد باشی« وَ مِنَ الَّيْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نافِلَةً لَكَ عَسى أَنْ يَبْعَثَكَ رَبُّكَ مَقاماً مَحْمُوداً » راهش نماز شب وانجام صالح، در دل شب بیدار شدن، اهل مناجات بودن به ویژه در این سحرهای رمضان و اهل دعا بودن است بخش هایی از ابوحمزه و دعاهای دیگر را در سحر بخواند حداقل نماز شب در این ایام ترک نشود. در روایت داریم« لا يُقَرِّبُ مِنَ اللّه سبحانَهُ إلاّ كَثرَةُ السُّجودِ و الرُّكوعِ»

بنده باید به این مسائل زیاد بپردازد تا به درگاه خدا نزدیک شود اگر بناست مقرب شویم دراین مسیر باید گام برداریم و مقربین درگاه خدا نظیر حجت های الهی و اولیاء معصوم الهی که در اوج تقرب هستند را الگوی خود قرار داده و ضمن رعایت تقوا و عبادت و بندگی، اطاعت از اولیا الهی را در دستور کار خود قرار بدهیم تا به این مقام برسیم.