هدف این دانشگاه ، نخبه پروری است

حجت الاسلام والمسلمین محمد باقر فرزانه ، از روحانیان مبارز پیش از انقلاب، شاگرد و یار دیرین رهبر معظم انقلاب، دبیر شورای عالیِ حوزۀ علمیۀ خراسان بزرگ و همراه همیشگی تولیت فقید آستان قدس رضوی است که در سال ۱۳۷۰ به عنوان سومین رئیس دانشگاه علوم اسامی رضوی منصوب گردید و تاکنون در این سمت ابقا شده است. از مهمترین اقدامات دورۀ ریاست ایشان تصویب اساسنامه و دوره های تحصیلی دانشگاه ، در شورای عالی انقاب فرهنگی و برگزاری دوره های سه گانۀ تحصیلی کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری است. در حقیقت، حیات آکادمیکِ دانشگاه و هدف گذاری های علمی آن، از این دوره آغاز شد و تاکنون نیز ادامه دارد. ایشان علاوه بر چاپ مقالات علمی در حوزۀ قرآن و نهج البلاغه و نیز مدیر مسئولی مجلات علمی پژوهشی دانشگاه علوم اسلامی رضوی، از اساتید با سابقۀ حوزۀ علمیۀ مشهد به شمار می رود. ایشان همچنین راهنمایی و مشاورۀ چندین پایان نامۀ تحصیلات تکمیلی را در کارنامۀ کاریِ خود دارد. با حجت الاسلام والمسلمین فرزانه همراه می شویم تا در محضر ایشان از دانشگاه علوم اسلامی رضوی بیشتر بشنویم.

با سلام و عرض خسته نباشید. از اینکه وقت خودتان را به ما دادید، تشکر می کنیم. برای شروع، خواهش می کنیم دربارۀ نحوۀ تأسیس دانشگاه و اهداف آن، توضیحاتی را به خوانندگان بدهید؛ زیرا مخاطبان این سایت، داوطلبان ورود به دانشگاه علوم اسلامی رضوی اند و علاقه مندند دراین باره بیشتر بدانند.

سلام علکیم. با توجه به نیاز گستردۀ جهان اسلام به مبلغان توانا و نیز ظرفیتِ محدود حوزه های علمیه پیش از انقلاب، فکر ایجاد یک دانشگاه علوم دینی به منظورِ تربیت متخصصانی در علوم اسلامی، از همان سالهای نخست پس از پیروزی انقلاب، شکل گرفت. هدف مؤسس دانشگاه، مرحوم آیت الله واعظ طبسی، تولیت فقید آستان قدس رضوی، پرورش نیروهایی بود که برای نیازهای امروز و فردای جهان اسلام پاسخگو باشند. بدین منظور، در اساسنامۀ دانشگاه علوم اسلامی رضوی قید «تربیت مفسر و محقق و فقیهِ آگاه » آمده است. با چنین نگاه عمیقی، این دانشگاه که ویژگیهای خاصی دارد، در سال ۶۳ تأسیس شد. مهمترین ویژگی و مزیت این دانشگاه، مجاورتِ آن با حرم مطهر رضوی و بهره گیری از فضای معنوی و قداست آن است. برنامۀ آموزشی دانشگاه علوم اسلامی رضوی تا سال ۷۰ آموزش دروس حوزوی و زبان های خارجی بود. پس از آن، مسئولان دانشگاه به این نتیجه رسیدند که به منظور ارتقای برنامۀ آموزشی و ارائۀ مدرک رسمی و مورد تأ ییدِ وزارت علوم، باید تغییراتی انجام شود. از سال ۷۰ که مسئولیت ریاست دانشگاه به بنده واگذار شد، پس از برگزاریِ جلسات متعدد و مشورت با بزرگان و اساتید حوزه و دانشگاه، برنامۀ آموزشی جدیدی تدوین گردید و تغییری اساسی در برنامه های دانشگاه صورت گرفت تا سبک جدیدی از آموزش به وجود آید. در این سبک، تلفیق کاملی از برنامه های آموزشی حوزۀ علمیه و دانشگاه، انجام گرفت و تأییدِ وزارت علوم را به دست آورد. به این ترتیب، در سال ۷۳ که رشته های دیگری از علوم انسانی نیز به رشته های دانشگاه افزوده شد، دانش آموختگان مدرک رسمی وزارت علوم را دریافت کردند. باید متذکر شوم که در دوره ای ۵ ساله یعنی از سال 73 تا 78 ، کاستی های شیوۀ جدید آموزشی را برطرف کردیم و توانستیم تا به امروز، موفقیت های علمی و آموزشی شایان توجهی را در سطح کشور به دست آوریم و اعتبار خوبی را در وزارت علوم و تحقیقات کسب کنیم

حضر تعالی به ویژگی های این دانشگاه اشاره کردید و تلفیق دروس حوزوی و دانشگاهی را مهمترینِ مزیتِ آن دانستید. آیا به نظر شما آموزش در هر دو جنبۀ حوزوی و دانشگاهی، موفقیت آمیز بوده است؟ اگر چنین بوده، چه رهاوردی داشته است؟

طبیعتا تلفیق واحدهای درسی دانشگاهی و حوزوی، باعث افزایش حجم دروس میشود؛ برای مثال، در دانشگاههای دیگر، واحدهای درسی دورۀ کارشناسی، حدودِ 130 واحد است، اما همین واحدها در دانشگاه علوم اسلامی رضوی، به بیش از 200 واحد می رسند. بدیهی است که این امر،دشواری ها و سختی هایی را برای دانشجویان به همراه دارد اما باید دید ثمره و اثر این تلفیق چیست. اثر این تلفیق را در توان علمی دانش آموختگان دانشگاه رضوی باید دید. دانش آموختۀ این دانشگاه از طلبۀ حوزه برتری دارد؛ چون علومی را آموخته است که او نخوانده است. همچنین، او از دانشجوی هم رشته ای اش در دانشگاههای دیگر نیز قویتر است؛ چون بر دروس حوزوی احاطه دارد. دانش آموخته هایی که در دانشگاه علوم اسلامی رضوی، دانشنامۀ دکتری حقوق را دریافت کرده است، دروس خارج را نیز گذرانده و در مرحلۀ اجتهاد است. مسلما تحصیل دروس حوزه و دانشگاه در بینش او تأثیر می گذارد. هدف این است که دانش آموختۀ دانشگاه علوم اسلامی رضوی، نظریه پرداز فقهی در مسائل حقوقی یا اقتصادی یا فلسفی و... گردد.

جایگاه دانشگاه علوم اسلامی رضوی در مقایسه با دیگر دانشگاه های علوم انسانی کجاست؟

نگاهی به نتایج المپیادهای دانشجویی کشور، پاسخ پرسش شما را روشن می کند. دانشجویان دانشگاه علوم اسلامی رضوی، بسیاری از رتبه های بالا و جایگاه های برتر در اینگونه المپیادها را به خود اختصاص داد ه اند. شمار قابل توجهی از کتابها و رساله های دانشجویی در مقاطع مختلف تحصیلی که مقامی کسب کرده یا شایان تقدیر گشته اند، رهاورد تلاش دانشجویان و طلاب فاضل دانشگاه رضوی است. دانشجویان این دانشگاه، طبق آمار سازمان سنجش، رتبه های نخست را در بیشتر رشته های علوم اسلامی از آن خود ساخته اند. تردیدی نیست که مقایسۀ دانشگاه رضوی با سایر دانشگاهها نتایج های نخواهد داشت، بلکه آنچه مهم است، مقایسۀ دانشگاه با گذشته اش است، تا نواقص را برطرف ساخت و چشم انداز موفقیتِ آینده را ترسیم کرد.

در دانشگاه علوم اسلامی رضوی، پژوهش چه جایگاهی دارد؟

با توجه به استعدادهای پژوهشی دانشگاه و ظرفیت خود، طر حها و پژوهش های بیشتری را انتظار داشتیم. باوجود این، به دلیلِ تغییر برخی سیاست ها ناچار شدیم در چند سال اخیر، طرحهای پژوهشی را محدودتر کنیم. البته در طرح توسعۀ دانشگاه که با نظرِ تولیت محترم ارائه شده است، جایگاه پژوهش، پر رنگتر و مرکز پژوهش فعالتر خواهد بود. عرض بنده دربارۀ ضعف پژوهش، به این معنا نیست که از موفقیت های ارزشمند پژوهشی استادان دانشگاه چشم پوشی کنم بلکه این بزرگواران، طر حهای پژوهشی موفقی دارند که برخی از آنها تقریبا هر سال در مرکز پژوهش دانشگاه، به صورتِ کتاب چاپ می شود. برخی از این کتابها جوایز کتاب سال حوزه، کتاب سال خراسان رضوی را به خود اختصاص داده و برخی نیز شایستۀ تقدیر در جشنوار ههای مختلف شد هاند. همچنین، چاپ چهار مجلۀ علمی پژوهشی، و نشریه علمی ترویجی، از دیگر فعالی تهای پژوهشی دانشگاه است که رتبۀ سبزرتبۀ (عالی نشریات علمی) را به خود اختصاص داده است. پنجاه درصدِ مقالات تولیدی این نشریه ها به قلمِ اساتید دانشگاه علوم اسلامی رضوی است.

در طرح توسعۀ دانشگاه علوم اسلامی رضوی، آموزش چه تغییری خواهد کرد؟

با توجه به ظرفیتهای موجود و نیاز به بعضی رشته ها، گسترش رشته ها در طرح توسعه ارائه شده است که در صورت تصویب مسئولان و نیز موافقت وزارت علوم و با ایجاد شرایط لازم و تأمین اساتید متخصص، در آینده این رشته های تحصیلی افزوده خواهند شد. به این ترتیب رشته هایی چون آینده پژوهی، بانکداری اسلامی، تربیت خانواده، جامعه شناسی و روانشناسی، می توانند در برنامۀ آموزشی آیندۀ دانشگاه قرار داده خواهد شد. همچنین، در طرح توسعه، تأسیس واحد خواهران نیز پیشنهاد شده که نیاز به تصویب و اخذ مجوز و نیز ایجاد بستر لازم آن را دارد.

از اینکه وقت ارزشمندتان را در اختیار ما قراردادید، متشکریم.