آشنایی بیشتر با رشته های دانشگاه علوم اسلامی رضوی: «رشته علوم حدیث»

در نخستین آیات قرآن کریم در معرفی قرآن آمده است «ذلک الکتاب لاریب فیه هدی للمتقین» کتاب هدایت برای همه شئون زندگی بشر برنامه دارد و البته برای هر یک از آیات آن هفت بطن وجود دارد که تبیین باطن قرآن را کسی جز امام معصوم (ع) برعهده ندارد.
تبیینی که طی میراث گران‌سنگ روایات مأثور سینه به سینه و در اثر تلاش محدثین بزرگ به دست نسل ما رسیده است. میراثی که هنوز پاسخگوی مسائل مختلف زندگی بشری است. برای بهره‌برداری از ثقل اصغر طی سالیان متوالی علومی به کمک محققان مسلمان آمده است که با عنوان «علوم حدیث» در عصر فعلی معروف است و دانشگاه علوم اسلامی رضوی نیز برای تعمیق بخشیدن به این علم و رفع نیازهای حوزه و دانشگاه چندین سال است که رشته علوم حدیث را ابتدا در مقطع کارشناسی و سپس در مقطع کارشناسی ارشد راه‌اندازی کرده است.

برنامه‌ریزی و ارائه دروس این رشته از وظایف گروه علوم قرآنی و حدیث دانشگاه است. لذا برای دانستن اهداف و گفته‌ها و ناگفته‌های این رشته به سراغ دکتر «جواد ایروانی» می‌رویم. آنچه این استادیار جوان دانشگاه را، از دیگر اساتید این دانشگاه متمایز می‌سازد تبحر وی در بهره‌برداری از حدیث می‌باشد که ثمره هم‌نشینی وی با نویسنده «الحیات» طی پایان‌نامه کارشناسی ارشد وی است. وی حافظ کل قرآن و نویسنده چندین و چند مقاله و کتاب در زمینه بهره‌برداری از علوم و معارف قرآن و حدیث در حوزه مطالب میان رشته‌ای است. به گفته وی تبحر طلبه در علوم حدیث موجب توانمندی او در علوم فقهی می‌شود؛ چرا که پایه‌ی فقه، شناخت حدیث است. همچنین تبحر دانش‌آموختگان این رشته به زبان و ادبیات عربی و علوم حدیث را موجب ممتاز شدن خروجی‌های این رشته برای تدریس در حوزه و دانشگاه می‌داند.

+ هدف از ایجاد رشته علوم حدیث در دانشگاه علوم اسلامی رضوی چیست؟

- هدف از ایجاد این رشته تربیت محدث، محقق و مدرس علوم حدیث در شعبه‌های مختلف آن همچون رجال، درایه، فقه‌الحدیث و... برای حوزه و دانشگاه است.

+ این رشته تا چه مقطعی در دانشگاه تدریس می‌شود؟

- این رشته در دو مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد دایر است؛ و در نظر داریم دوره دکتری آن را نیز انشاالله در آینده برنامه‌ریزی و تشکیل دهیم. البته دانشجویان این رشته می‌توانند در مقطع دکتری رشته علوم قرآنی و حدیث نیز ادامه تحصیل دهند.

+ به نظر شما چرا استقبال از این رشته در دوره کارشناسی کم است؟

- به نظر می‌رسد به دلیل وجود رشته پرطرفدار و البته پر افتخار علوم قرآنی و حدیث در دوره کارشناسی، علاقمندان بیشتر تمایل به آموختن رشته علوم قرآنی و حدیث دارند. لذا تقاضای ورود به رشته علوم حدیث با کاهش روبرو شده است. هر چند به دلیل وجود فضای پژوهشی گسترده در زمینه حدیث، فضای بازی برای ورود محققان و دانشجویان به این رشته وجود دارد. به علاوه از آنجا که بسیاری از دروس حوزه علمیه نیز مرتبط با علوم حدیث است، نیاز به مدرس در این رشته را بیش از پیش می‌کند که بهتر است علاقمندان به این رشته به دیدی متفاوت بنگرند.

+ با توجه به هدف اصلی دانشگاه مبنی بر تربیت نیرو برای حوزه علمیه به نظر شما چه تناسبی بین این رشته و یک محیط حوزوی وجود دارد؟

- تناسب این رشته با دروس حوزوی روشن است. دروس رجال و درایه که در حوزه وجود دارد، در تخصص دانش‌آموخته‌ی این رشته است. ضمن این که اساس مباحث فقهی در حوزه، حدیث است و دانش آموخته این رشته، علاوه بر توانایی تدریس و تحقیق در علوم حدیث، توانمندی خاصی نیز در دروس فقهی پیدا می‌کند.

+ عمدتاً یک طلبه رشته علوم حدیث در دانشگاه علوم اسلامی رضوی چه دروسی را در این دانشگاه می­گذراند؟

- دانشجویان این رشته مانند سایر دانشجویان دانشگاه علوم اسلامی رضوی دروس متداول حوزه را به طور کامل می‌گذرانند. در کنار دروس حوزوی، عمومی و زبان، حدود 70 واحد تخصصی در زمینه علوم و معارف حدیثی نیز ارائه می‌شود. این دروس شامل تاریخ حدیث و شناخت متون حدیثی، علم رجال، درایه (: شناخت اصطلاحات حدیثی) و مبانی فهم حدیث است. ضمن این که چند واحد علوم قرآنی و تفسیر نیز ارائه می‌شود. در حقیقت، در رشته علوم حدیث، وزنه‌ی دروس حدیثی سنگین‌تر است و در رشته علوم قرآنی، وزنه‌ی علوم قرآنی و تفسیر.

+ جایگاه این رشته در جامعه علمی حوزه و دانشگاه چیست؟

- دروس علوم حدیث در دانشگاه‌ها ذیل رشته علوم قرآن و حدیث است و این رشته به طور مستقل چندان در دانشگاه‌ها گسترده نشده است. لذا با توجه به گستردگی مباحث حدیثی، توجه بیشتر به این رشته لازم به نظر می‌رسد. در حوزه علمیه به دلیل وجود دروس مختلف در حوزه حدیث مانند رجال و درایه و از طرف دیگر لزوم آشنایی با حدیث برای نیل به درجه اجتهاد، تخصص در این رشته از اهمیت بالایی برخوردار است.

+ به غیر از بحث تدریس این رشته چه کاربردی در جامعه دارد؟

- در گام نخست، هدف دانشگاه تربیت محدث و صاحب نظر در عرصه علوم حدیث است. همچنین، دانش‌آموخته این رشته می‌تواند در کنار تدریس علوم و معارف حدیثی، در نهادهای فرهنگی و نیز مراکز تحقیقاتی کشور در این رشته، مشغول خدمت شود.

+ دانشجویان این رشته چه توانمندی خاصی دارند که در دانشجویان سایر دانشگاه‌های کشور موجود نیست؟

- بحث فراگیری دروس حوزوی در کنار دروس اصلی این رشته به دانشجویان مخصوصاً دانشجویان این رشته علوم حدیث که منابع اصلی آن به زبان عربی است بنیه­ای قوی می‌بخشد. مباحث مطرح شده در دروس حوزه مانند ادبیات عربی، فقه و اصول فقه کاملاً مرتبط با فهم ابواب مختلف حدیثی است که به خوبی دانش‌آموخته این رشته را ممتاز می‌نماید.

+ آیا بحث توسعه این رشته مطرح است؟ در صورت مثبت‌بودن چه گرایش­هایی به این رشته بناست افزوده شود؟

- هم اکنون دوره کارشناسی ارشد این رشته بدون گرایش خاصی و با نظر صاحب‌نظران این عرصه طراحی و اجرا شده است. در صورتی که در بررسی‌ها و مطالعات به جمع‌بندی نهایی برسیم ممکن است در مقطع دکتری، گرایش‌های ویژه‌ای طراحی گردد.