جامعه بدون فقر از مهم ترین مظاهر عدالت است

به گزارش روابط عمومی دانشگاه علوم اسلامی رضوی، دکتر مرتضی مرتضوی کاخکی، عضو هیئت‌علمی دانشگاه رضوی در هفتاد و پنجمین کرسی علمی‌ترویجی و سی و سومین پیش‌نشست ملی پنجمین کنگره جهانی حضرت رضا (ع) بیان داشت: عدالت در اسلام مفهومی گسترده دارد که از وصف الهی و مبنای نظام هستی تا رفتار انسانی و ساختار نظام‌های اجتماعی را در بر می‌گیرد. در این میان، "عدالت توزیعی" نقشی کلیدی در تخصیص عادلانه منابع و ثروت در جامعه ایفا می‌کند و فقر که عزت‌نفس و کرامت انسان را از بین می برد در اسلام مردود است.

 وی با بیان اینکه عدالت در سه حوزه علم کلام، علم اخلاق و علوم اجتماعی تعریف شده است، افزود: در علم کلام به‌عنوان وصف فعل الهی یا کیفیت نظام تکوین، در علم اخلاق به‌عنوان صفت فعل انسانی و عادلانه‌بودن رفتار آدمی و در علوم اجتماعی به‌عنوان معیار حقانیت مناسبات و نظام‌های اجتماعی مطرح می‌شود.

دکترمرتضوی گفت: عدالت توزیعی شامل قواعد مربوط به مالکیت، مبادله دارایی‌ها، قانون ارث، مالیات‌گیری و تنظیمات نهادهایی است که مولد ثروت یا مصرف‌کننده آن هستند. در این زمینه نظریات مختلفی از جمله تازیک، نیلسن، رالز، لیبرال‌های کلاسیک، سیدروسکی، جامعه‌گرایان و والزر ارائه شده است. در اسلام، امام صادق (ع) و امام کاظم (ع) عدالت را به معنای جامعه بدون فقر دانسته و وظیفه حکومت را تحقق عدالت عنوان کرده‌اند.

 وی با اشاره به اینکه کرامت انسان در اسلام به دو نوع ذاتی - حیثیتی و کرامت ارزشی تقسیم می‌شود، بیان داشت: کرامت ذاتی و حیثیتی که همه انسان‌ها مادامی‌که با اختیار خود آن را از خود سلب نکنند، از آن برخوردارند و کرامت ارزشی که از به‌کارگیری استعدادها و نیروهای مثبت در وجود آدمی و تلاش در مسیر رشد و کمال به دست می‌آید.

 عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم اسلامی رضوی گفت: در اسلام، اموال برای قوام جامعه آمده‌اند و نظامات اسلامی برای ازبین‌بردن فقر و مبارزه با علل آن که افراط در مالکیت و مصرف است، تنظیم شده‌اند. اما تأکید اصلی اسلام بر انسان و کرامت او به‌عنوان محور تمامی تعالیم اقتصادی است.

 وی در پایان بیان داشت: فقر ازبین‌برنده کرامت انسان است و هرگونه موقعیتی که منجر به ازبین‌رفتن کرامت انسانی شود، باید از بین برود. امام رضا (ع) الگوی عملی این اصل بودند و همواره با کارگران و خدمتگزاران خود با احترام رفتار می‌کردند.